2020.02.29
W tym dniu, w wigilię Narodowego Święta Żołnierzy Wyklętych Bydgoscy Patrioci ustawili brzozowy krzyż przy mogile Józefa Trojana ps. KRUK na cmentarzu w Cielu.
Józef Trojan ps. „J-3”, „Kruk” (1926 – 1946)
Ur. 26 VII 1926 r. w Polichnie pow. wyrzyski, w rodzinie, która w 1923 r. reemigrowała do wolnej Polski z USA. Do 1941 r. pomagał rodzicom w gospodarstwie rolnym w Zielonce (pow. bydgoski), potem pomocnik biurowy w fabryce „Alfa”. Jesienią 1944 r. siłą wcielony do Wehrmachtu i wysłany na front zachodni. W grudniu 1944 r. zdezerterował. Przez krótki czas przebywał w angielskim obozie jenieckim.
Do Polski powrócił w maju 1945 r. Miesiąc później był już członkiem „Oddziału Bojowego Armii Krajowej” dowodzonego przez por. Sylwestra Wiśniewskiego. Uczestniczył w 23 akcjach bojowych w pow. bydgoskim i szubińskim.
W październiku 1945 r. aresztowany przez MO pod zarzutem nielegalnego posiadania broni. Po przekazaniu do bezpieki zmuszono go do podpisania zgody na współpracę, szantażując ujawnieniem służby w Wehrmachcie. Po zwolnieniu, Józef Trojan nigdy nie podejmując współpracy, przez pół roku ukrywał się, podjął też próbę ucieczki na zachód. Pod koniec maja 1946 r. stanął na czele małej grupy dywersyjnej – Pogotowie Akcji Specjalnej „Rota”. Rozbrajał patrole MO i UB oraz przeprowadzał u działaczy PPR akcje rekwizycyjne w poszukiwaniu broni. Hasłem „Roty” było: nieubłagana walka z komunizmem. „Kruk” występował w mundurze angielskim,
a jego żołnierze nosili na rękawach opaski z napisem „Rota”.
Zginął 4 VII 1946 r. podczas obławy UB i MO w rodzinnej miejscowości Zielonka. Ciężko ranny zmarł na kolanach swojej matki. Pochowany na cmentarzu parafialnym w Cielu pow. bydgoski.
Oprac. dr Alicja Paczoska-Hauke, IPN Bydgoszcz
BP.