W 1 rocznicę śmierci kpt. Wacława Legana ps. “Niedorostek” Bydgoscy Patrioci ustawili przy jego mogile brzozowy krzyż z Portretem i Tablicą informacyjną.
“Rok temu, 25 marca 2022 roku odszedł na wieczną wartę kpt. Wacław Legan ps.
“Niedorostek”, żołnierz 3. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej
“Szczerbca” oraz 8. Oszmiańskiej Brygady Armii Krajowej
“Tura”.
Urodzony 7 kwietnia 1928 roku, Pan Wacław z wielką dumą podkreślał zawsze,
że na świat przyszedł w Polsce, w miejscowości Litwa, w województwie wileńskim.
Nazwisko Legan ma korzenie francuskie, pochodzi z okresu wyprawy Napoleona na
Moskwę. Jego ojciec gromił wraz z Piłsudskim czerwoną sowiecką zarazę, za co został
później wywieziony na Sybir.
Starsze rodzeństwo Wacława było od początku wojny zaangażowane w konspirację ZWZ, a potem AK. Wacław, jako najmłodszy, w 1943 roku wstąpił w szeregi AK. Tam, w charakterze łącznika oraz zwiadowcy, został przydzielony do 3 Wileńskiej Brygady Armii Krajowej, wykonując wiele ryzykownych i niebezpiecznych zadań.
Miał bezpośredni kontakt ze słynnym kpt. Romualdem Rajsem “Burym”. Nasi partyzanci walczyli z Niemcami, Litwinami i z sowiecką partyzantką. Wspominał też o żydowskim oddziale braci Bielskich z Puszczy Nalibockiej, których cechowała bezwzględność względem miejscowej ludności. Za zbrodnie popełniane na cywilach byli srogo karani przez partyzantów wileńskich brygad.
Pan Wacuś uczestniczył w bitwie pod Murowaną Oszmianką, Mikuliszkami, brał też udział w operacji “Ostra Brama”.W 1947 roku został siłą wcielony do wojska, które toczyło boje z bandami UPA.
Na zdjęciu czwórka żołnierzy Armii Krajowej. Od lewej:
Czesław Legan ps. “Radyniak” – 3 Brygada Wileńska AK kpt. Gracjana Klaudiusza Fróga “Szczerbca”
Wacław Legan ps. “Niedorostek” 8 Oszmiańska Brygada AK wcześniej w 3 Brygadzie Wileńskiej AK (na zdjęciu stoi na kilku cegłach aby dorównać wzrostem do swoich kolegów).
Ludwik Dukiel ps. “Brończyk” 3 Brygada Wileńska AK u Szczerbca – żołnierz kpt. Romualda Rajsa “Burego”
Kazimierz Adamkiewicz ps. “Kwiatek” 8 Oszmiańska Bryg. AK
Kiedy “Niedorostek” i jego towarzysze broni zorientowali się, że mają walczyć też z polskimi oddziałami powojennego podziemia niepodległościowego, podjęli decyzję o dezercji. Ponad 50 byłych AK-owców, w tym oficerowie, uciekli samochodami z pełnym uzbrojeniem do Puszczy Nalibockiej. Dopiero tam, po wyrobieniu fałszywych papierów, rozeszli się każdy w swoją stronę.
Walka naszego “Niedorostka” o wolną i niezawisłą Ojczyznę była kontynuowana do późnych lat 50-tych. Wacław Legan uczestniczył jeszcze w wielu akcjach bojowych. Podczas jednej z takich akcji w 1948 roku osobiście zlikwidował groźnego NKWD-zistę o nazwisku Nikiporow. Podczas tej akcji otrzymał dwie rany. W 1950 roku brał udział w likwidacji kolejnego działacza komunistycznego o nazwisku Ryżewicz, mającego status bohatera narodowego Białorusi.
Repatriant Wacław Legan przyjechał do Polski w 1957 roku. Pracował na lotnisku w Bydgoszczy. Ujawnił się dopiero w 1997 roku wstępując w szeregi Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, gdzie pełnił wieloletnią funkcję Prezesa Koła Wileńsko-Nowogródzkiego.
Cześć i Wieczna Chwała Jego Pamięci!”
