27.12.2021r.
„W obliczu Boga Wszechmogącego w Trójcy Świętej jedynego ślubuję, że Polsce, Ojczyźnie mojej i sprawie całego Narodu Polskiego zawsze i wszędzie służyć będę, że kraju Ojczystego i dobra narodowego do ostatniej kropli krwi bronić będę, że Komisarzowi Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu i dowódcom, i przełożonym swoim mianowanym przez Komisariat, zawsze i wszędzie posłuszny będę. Że w ogóle tak zachowywać się będę, jak przystoi na mężnego i prawego żołnierza-Polaka, że po zjednoczeniu Polski złożę przysięgę żołnierską, ustanowioną przez polską zwierzchność państwową”.
Przysięgali i szli walczyć o Polskę, szli zwyciężać i zwyciężyli!
27 grudnia roku 1918 wybuchło Powstanie Wielkopolskie, ten zwycięski zryw niepodległościowy odbił się szerokim echem po Wielkopolsce i rubieżach Ziemi Pomorskiej i Kujawskiej. Samej Bydgoszczy Powstańcy nie wyzwolili, jednakże ich działania doprowadziły do tego, że nasze miasto powróciło do Macierzy 20 stycznia 1920 roku.
W naszym regionie Powstańcy walczyli m.in. o Brzozę, Rynarzewo, Łabiszyn, Szubin, Żnin, Złotniki Kujawskie, Inowrocław, Barcin, Pakość, Kcynię, Nakło. Wszędzie tam szlak bojowy znaczą powstańcze mogiły, a o tym wielkim zrywie przypominają wystawione po latach pomniki.
W Bydgoszczy mamy również groby Powstańców Wielkopolskich, mamy też pomnik.
Dziennik Bydgoski z dnia 27.06.1919 r. opublikował następująca wiadomość:
“Pogrzeb żołnierza Polskiego, który jako ciężko ranny w Boże Ciało, wzięty został do niewoli pod Murowańcem i zmarł w lazarecie wojskowym nieodzyskawszy przytomności, a że nie miał przy sobie dokumentów – nazwisko jego pozostało nieznane. Pogrzeb odbył się wczoraj po południu…”
Ten nieznany żołnierz został pochowany tak jak większość Powstańców Wielkopolskich w naszym mieście na cmentarzu Nowofarnym przy ul. Artyleryjskiej.
I tak by skończyła się ta historia gdyby nie Pan Andrzej Sikorski, działacz społeczny, inspektor tegoż cmentarza. W roku 1925 udał się On mianowicie do redakcji Dziennika Bydgoskiego, gdzie poinformował, że wśród mogił powstańczych na cmentarzu Nowofarnym jest mogiła nieznanego powstańca. Przypomniał również o tym, że po wojnie z jego inspiracji rozpoczęto zbiórkę funduszy na budowę nowego grobu dla nieznanego powstańca w centralnym miejscu miasta. Wspólne działania przyniosły oczekiwany efekt. 7 sierpnia 1925 roku przeprowadzono ekshumację zwłok, a następnego dnia na cmentarzu odbyło się nabożeństwo, skąd kondukt żałobny przejechał na ulicę Bernardyńską. Tam w asyście kompanii honorowej, złożono metalową trumnę do murowanego grobu. Świadkami tego wydarzenia byli m. in. były naczelny dowódca Armii Wielkopolskiej – gen. Józef Dowbór-Muśnicki. Wojewoda Poznański – dr Biński, Prezydent Bydgoszczy – dr Bernard Śliwiński. Grób został przykryty białą, marmurową płytą z płaskorzeźbą anioła.
Tak powstała jedyna w Polsce mogiła Nieznanego Powstańca Wielkopolskiego.
Niestety wybuch wojny we wrześniu 1939r. odbił się skutkiem również na tej mogile, nakazali polskim pracownikom Zieleni Miejskiej zniszczenie grobu i zasiania na nich trawy. (Oficjalnie mówi się, że Niemcy wydobytą trumnę ze szczątkami Nieznanego Powstańca zniszczyli, są jednak też informacje, ze trumna wraz z doczesnymi szczątkami została zakopana na cmentarzu przy ul. Kcyńskiej.) Dzięki bohaterskiej postawie Feliksa Górskiego i Kazimierza Niedźwieckiego zawdzięczamy to, że płyty granitowe i biała marmurowa tablica przetrwały okres wojny i zachowały się do dzisiejszych czasów.
Do rekonstrukcji Grobu Nieznanego Powstańca przystąpiono już w styczniu 1945 roku. Dzięki staraniom powołanego do tego zadania komitetowi grób z oryginalną marmurową tablicą wrócił uroczyście na swoje miejsce 25 sierpnia 1946 roku.
To nie był niestety koniec, z uwagi na konieczność rozbudowy ulicy Bernardyńskiej niezbędna okazała się dyslokacja Grobu Nieznanego Powstańca Wielkopolskiego. To w ramach tych prac poza przeniesieniem samej mogiły postanowiono wybudować pomnik. Projektantem monumentu przedstawiającego leżącego, rannego powstańca , by prof. Stanisław Horno-Popławski. Uroczystość odsłonięcia pomnika miała miejsce w dniu 29 grudnia 1986 roku.
Obecnie przy symbolicznej mogile znajduje się Pomnik, gdzie co roku 27 grudnia spotykamy się by uczcić pamięć tych co Zwyciężać Potrafili i Krwi swojej dla Ojczyzny nie żałowali.
BP.
źródło: Ilustrowany Kurier Polski
